Phương pháp xạ trị ung thư cổ tử cung là một trong những hình thức điều trị ung thư hiệu quả, được nhiều người biết đến hiện nay. Tuy nhiên sẽ có những tác dụng phụ mà người bệnh phải đối diện trong quá trình xạ trị. Bài viết thông tin cụ thể về vấn đề này.
Ung thư cổ tử cung là căn bệnh nguy hiểm ở nữ giới, thực tế cho đến nay vẫn chưa có loại thuốc đặc trị ung thư cổ tử cung. Phương pháp điều trị như sử dụng thuốc, phẫu thuật, hóa trị hay xạ trị ung thư cổ tử cung chỉ có kết quả tốt trong quá trình điều trị giai đoạn đầu. Vì thế điều trị càng sớm thì khả năng được chữa khỏi của bệnh nhân càng cao.
Xạ trị ung thư cổ tử cung là gì?
Ung thư cổ tử cung là căn bệnh nguy hiểm ở nữ giới, bệnh có thể ảnh hưởng đến tính mạng nếu như không được điều trị sớm. Có nhiều cách đối phó với căn bệnh này, trong đó xạ trị ung thư cổ tử cung là một trong những phương pháp điều trị mang lại hiệu quả cao.
Xạ trị là cách sử dụng các bức xạ ion hoá và tia X mang năng lượng cao giúp phá vỡ tế bào ung thư, đồng thời ức chế sự phát triển của những tế bào ác tính. Người bệnh sẽ được tư vấn để điều trị theo hai hướng là xạ trị ngoài hoặc xạ trị trong bằng cách cấy xạ vào bên trong cổ tử cung. Đối với từng người bệnh sẽ phù hợp với một phương pháp nhất định.
Những bệnh nhân mới phát hiện ung thư thường không phải xạ trị. Phương pháp này chỉ được chỉ định cho ung thư cổ tử cung giai đoạn nặng, khi các tế bào ung thư ác tính đã phát triển số lượng lớn. Ngoài ra xạ trị cũng được áp dụng khi người bệnh phẫu thuật thất bại và sau điều trị có dấu hiệu tái phát ung thư. Xạ trị diễn ra theo một liệu trình nhiều đợt, chi phí cao và nhiều ảnh hưởng phụ đến những cơ quan, chức năng sinh lý khác. Bệnh nhân trước khi được xạ trị sẽ được xét nghiệm máu phòng hờ trường hợp thiếu máu sẽ rất nguy hiểm trong quá trình điều trị.
Tác dụng của xạ trị chữa ung thư cổ tử cung còn phụ thuộc vào giai đoạn bệnh nhân bắt đầu tiến hành các biện pháp điều trị. Trong những trường hợp nếu được phát hiện sớm ngay từ giai đoạn đầu, hơn 80% bệnh nhân sẽ được điều trị khỏi bệnh hoàn toàn. Ngược lại, nếu như tiến hành điều trị khi bệnh đã bước vào giai đoạn cuối, các biện pháp xạ trị hay hóa trị đều không mang lại kết quả khả quan. Do khi điều trị muộn, các tia phóng xạ không thể tiêu diệt được hoàn toàn tế bào ung thư đã di căn ở những cơ quan khác, đồng thời còn làm tăng nguy cơ biến chứng cho người bệnh.
Xạ trị trong và xạ trị ngoài chữa ung thư cổ tử cung
Phương pháp xạ trị ung thư cổ tử cung có quy trình thực hiện tương đối phức tạp, người bệnh phải tiến hành ở những tuyến bệnh viện lớn. Trong đó xạ trị trong và xạ trị ngoài được chỉ định cho từng người bệnh để kết quả điều trị đạt được tốt nhất. Cụ thể từng phương pháp có đặc điểm như sau:
Xạ trị trong
Xạ trị trong là phương pháp đặt chất phóng xạ vào trong cổ tử cung hoặc tử cung của người bệnh, tại vị trí gần khối u ung thư. Các chất phóng xạ sẽ tác động đến những tế bào ác tính trong cơ thể ở thời gian nhất định. Nếu như bệnh nhân có khối u ung thư nằm trong những vị trí phức tạp, khó theo dõi hoặc có nguy cơ ảnh hưởng đến các cơ quan sinh sản kế cận sẽ ưu tiên xạ trị trong. Nhiều trường hợp bệnh nhân được áp dụng điều trị cả xạ trị trong và xạ trị ngoài như một phần điều trị chính cho ung thư cổ tử cung.
Xạ trị trong có hai loại là xạ trị trong suất liều thấp và xạ trị trong với suất liều cao. Với xạ trị liều thấp, liệu trình điều trị này được hoàn thành trong vài ngày. Bắt buộc người bệnh trong thời gian điều trị chỉ nằm cố định tại buồng điều trị, nhằm giữ các chất phóng xạ đúng chỗ. Đối với phương pháp xạ trị trong suất liều cao, bệnh nhân được điều trị chia thành nhiều đợt. Trong mỗi đợt điều trị, các chất phóng xạ được đưa vào cơ thể và nhanh chóng lấy ra trong vài phút. Sau khi xạ trị, người bệnh có thể điều trị ngoại khoa mà không cần lưu viện cho đến thời điểm xạ trị tiếp theo.
Nếu như bệnh nhân xạ trị ung thư cổ tử cung đã cắt bỏ cổ tử cung, các chất phóng xạ sẽ được đưa vào trong âm đạo qua thiết bị dạng ống. Ngược lại nếu như người bệnh vẫn còn tử cung thì chất phóng xạ sẽ được đưa vào tử cung tại vị trí gần cổ tử cung.
Xạ trị ngoài
Phương pháp xạ trị ngoài được thực hiện tương tự như thủ thuật chụp X quang, nhưng khối u ung thư sẽ bị tác động bởi các tia phóng xạ có bức sóng cao hơn. Thời gian xạ trị thường chỉ kéo dài khoảng vài phút và hình thức xạ trị này cũng không gây đau đớn cho bệnh nhân. Phương pháp xạ trị trong thường được kết hợp với xạ trị ngoài, hoặc xạ trị ngoài kết hợp với hóa trị để đảm bảo các tế bào ác tính được kiểm soát tuyệt đối.
Cũng giống với cách thức điều trị của xạ trị trong, xạ trị ngoài cũng được tiến hành theo từng đợt mà người bệnh không phải lưu trú trong bệnh viện. Mỗi đợt điều trị thường sẽ diễn ra liên tiếp 4 – 5 ngày trong tuần, sau thời gian này người bệnh có thể nghỉ ngơi và chờ đợi đến đợt điều trị tiếp theo. Theo nguyên tắc, phương pháp xạ trị ngoài có thể tiến hành riêng biệt và được áp dụng trong điều trị ung thư di căn hoặc nếu như người bệnh không đảm bảo đủ sức điều trị hoá xạ trị đồng thời.
Xạ trị ung thư cổ tử cung bao nhiêu tiền?
Điều trị ung thư cổ tử cung nói riêng và ung thư nói chung là một quá trình lâu dài mà người bệnh sẽ mất nhiều chi phí. Thực tế, người bệnh và gia đình cần có sự chuẩn bị kinh tế khi đã chọn lựa phương pháp điều trị là hóa trị hoặc xạ trị ung thư. Trong đó xạ trị ung thư cổ tử cung bao nhiêu tiền được nhiều người bệnh quan tâm. Điều này căn cứ vào nhiều yếu tố như mức độ bệnh nặng hay nhẹ, giai đoạn ung thư…
Thực tế đối với những bệnh nhân lớn tuổi có sức đề kháng yếu, người cao tuổi hoặc phụ nữ suy kiệt sức khỏe sẽ cần thời gian điều trị lâu dài. Song song đó người bệnh cũng phải chuẩn bị thêm các hình thức dịch vụ chữa bệnh khác, cùng với thuốc uống hỗ trợ để chữa bệnh, từ đó mức chi phí có thể tăng cao.
Chi phí xạ trị ung thư cổ tử cung ở mỗi bệnh viện cũng sẽ khác nhau. Đối với bệnh viện công lập, mức chi phí sẽ không cao bằng bệnh viện tư nhân nhưng ngược lại mỗi lần xạ trị người bệnh có thể phải chờ đợi tiến hành các thủ tục lâu do cơ sở phòng xạ trị thường hạn chế. Chi phí xạ trị cũng không nằm trong các khoản phí được BHXH hỗ trợ, đồng thời số lần chữa bệnh nhiều lần nên người bệnh cần trang bị trước khoản chi phí lớn.
Trước đó bệnh nhân cần thăm khám trước để bác nhận định đúng giai đoạn mắc bệnh. Sau đó căn cứ vào điều kiện sức khỏe mà bác sĩ sẽ đề cập đến mức chi phí dự trù để bệnh nhân chuẩn bị. Mức phí từ vài triệu đồng cho đến vài chục triệu tùy thuộc vào số lần xạ trị của bệnh nhân. Với những bệnh nhân bị ung thư cổ tử cung giai đoạn 4, nếu như xạ trị lâu dài có thể mất khoản chi phí rất lớn.
Tác dụng phụ của trị xạ ung thư cổ tử cung
Xạ trị ung thư cổ tử cung lâu dài sẽ gây ra những ảnh hưởng xấu đến các cơ quan khác. Người bệnh có thể sẽ đối mặt với những triệu chứng phổ biến như tình trạng yếu ớt, cơ thể xanh xao do thiếu máu,… đồng thời do hệ miễn dịch suy yếu mà người bệnh cũng sẽ đối mặt với những triệu chứng viêm nhiễm ngoài da. Bệnh cũng khiến cho chức năng hệ tiêu hóa bị ảnh hưởng, dạ dày bị sưng nề và hạn chế khả năng co thắt, từ đó gây ra tình trạng buồn nôn, đau thắt ở bụng, rối loạn tiêu hóa và tiêu chảy,…
Sức đề kháng kém nên bệnh nhân dễ mắc phải các bệnh truyền nhiễm, viêm mũi họng, khó nuốt. Ngoài ra người bệnh cũng có thể đối diện với biến chứng viêm bàng quang do tác động của tia bức xạ, bạn có thể cảm thấy cơn đau hoặc rát khi đi tiểu, kèm theo dấu hiệu tiểu nhiều, tiểu liên tục. Nguy hiểm nhất là nguy cơ ảnh hưởng đến não bộ do xạ trị khiến não chịu ảnh hưởng bởi các tia x có thể tiêu diệt tế bào. Người bệnh có thể nhận thấy những triệu chứng này sau 2 – 4 tuần điều trị, triệu chứng sau đó cũng kéo dài một thời gian sau khi xạ trị hoàn thành.
Các chuyên gia nhận định hiện tượng đau âm đạo có thể xảy ra khi người bệnh xạ trị ở cổ tử cung. Do tác động từ tia phóng xạ nên một số tế bào mô lành tính ở âm đạo bị tổn thương. Điều này sẽ khiến niêm mạc ở âm đạo nhạy cảm và dễ bị đau hơn.
Bên cạnh đó với phương pháp xạ trị bên trong, khi bức xạ chỉ di chuyển một khoảng cách ngắn nên tác dụng chính của bức xạ là ở cổ tử cung và thành âm đạo. Tác dụng phụ phổ biến nhất là kích thích âm đạo. Âm đạo có thể trở nên đỏ và đau, âm hộ cũng có thể bị kích thích.
Nhiều trường hợp phụ nữ bị ung thư cổ tử cung xạ trị sẽ bước vào giai đoạn mãn kinh sớm do các tế bào ở buồng trứng bị ức chế sản sinh tế bào. Ngoài ra, nhóm phụ nữ ở tuổi mãn kinh bị ung thư buồng trứng sẽ đối mặt với những biểu hiện như, thân nhiệt tăng cao, tình trạng cơ thể nóng bừng, bức bối, kèm theo các biểu hiện sinh lý bất thường như khô âm đạo, dễ nổi nóng, tăng tiết khí hư, giảm ham muốn tình dục. Xạ trị ung thư cổ tử cung trong thời gian dài cũng khiến người phụ nữ giảm hoặc mất khả năng sinh sản.
Quy trình xạ trị ung thư cổ tử cung
Người bệnh khi xạ trị ung thư cổ tử cung sẽ trải qua nhiều quy trình khác nhau. Bệnh nhân cần tuân thủ yêu cầu của bác sĩ đối với quy trình này để đảm bảo quá trình xạ trị diễn ra thuận lợi, không gây ra những ảnh hưởng phụ nguy hại đến sức khỏe. Cụ thể các bước điều trị gồm có:
Bước 1: Thăm khám lần đầu
Đầu tiên bệnh nhân sẽ trải qua giai đoạn thăm khám lâm sàng, bác sĩ sẽ kiểm tra các biểu hiện bên ngoài và tìm hiểu bệnh sử bệnh của bệnh nhân. dựa vào các kết quả xét nghiệm trước đó của người bệnh mà bác sĩ sẽ có kế hoạch điều trị cụ thể cho người bệnh. Căn cứ vào đó thông tin đế bệnh nhân số buổi điều trị, số lần điều trị trong đợt xạ trị đầu tiên. Đồng thời bệnh nhân cũng được bác sĩ thông báo về những biểu hiện người bệnh có thể gặp phải trong khi xạ trị để người bệnh chuẩn bị tâm lý trước.
Bước 2: Chụp CT mô phỏng
Bệnh nhân sau khi đã trải qua thăm khám sẽ được chụp CT mô phỏng. Bệnh nhân được chụp CT ở cùng tư thế khi thực hiện xạ trị. Thủ thuật này nhằm giúp các bác sĩ đánh giá các mối nguy cơ ảnh hưởng đến các khu vực khác, và thiết lập hình ảnh 3D dựa trên hình ảnh ba chiều của cơ thể. Khi chụp CT, bệnh nhân sẽ được đánh dấu các vết nhỏ trên cơ thể như những điểm tham chiếu để thực hiện xạ trị. Trên hình ảnh 3D được bác sĩ vẽ đầy đủ và xác định vị trí của những khối u và những khố mô có thể bị ảnh hưởng xung quanh nó. Bằng cách này có thể giúp cho bác sĩ trị liệu định hướng được những chiếu xạ, từ đó có thể tạo thuận lợi hỗ trợ quá trình trị liệu đạt kết quả tốt.
Bước 3: Lên kế hoạch điều trị
Thông qua những xét nghiệm và hình ảnh bước đầu, bác sĩ đã xác định được những vùng xạ trị thì bệnh nhân sẽ được tổng hợp các thông tin về hiện trạng sức khỏe, thời gian trị liệu, liều lượng bức xạ cũng như kế hoạch chăm sóc bệnh nhân trong suốt quá trình trị liệu. Sau đó bệnh nhân sẽ được nghỉ ngơi và chuẩn bị sức khỏe, tâm lý một thời gian trước khi bước vào đợt trị liệu đầu tiên.
Bước 4: Tiến hành xạ trị
Tùy theo chỉ định của bác sĩ mà bệnh nhân có thể được yêu cầu nhập viện để xạ trị. Theo các chuyên gia nhận định buổi trị liệu đầu tiên rất quan trọng và thời gian xạ trị kéo dài lâu hơn so với những buổi xạ trị còn lại. Trước khi bắt đầu chạy xạ, bác sĩ cùng chuyên viên kỹ thuật sẽ kiểm tra lại một số chỉ số sức khỏe của bệnh nhân. Trong trường hợp điều kiện sức khỏe không đảm bảo, người bệnh có thể phải lùi thời gian điều trị để đảm bảo không xảy ra các nguy cơ xấu trong khi xạ trị.
Khi nào cần xạ trị ung thư để đạt hiệu quả tốt nhất?
Ung thư cổ tử cung khi điều trị bằng xạ trị sớm sẽ đạt được kết quả tích cực. Mục đích khi xạ trị là chữa khỏi ung thư giai đoạn đầu, hoặc làm giảm nhẹ bệnh ung thư trong những giai đoạn di căn sau. Những nhóm đối tượng cần được xạ trị sớm gồm có:
Bệnh nhân bị ung thư vòm họng, ung thư cổ tử cung có thể xạ trị từ giai đoạn đầu để tiêu trừ hết các tế bào ung thư trong cơ thể mà không cần phải điều trị ngoại khoa.
Nhóm bệnh nhân bị ung thư vòm họng, ung thư gan, phổi, máu, ung thư tiền liệt tuyến, xương,… trong giai đoạn 2. Kết hợp xạ trị cùng với phẫu thuật loại bỏ khối u, hoặc kết hợp xạ trị với hóa trị để loại bỏ được tuyệt đối các tế bào ác tính còn sót lại.
Đối với những bệnh nhân bị ung thư cổ tử cung giai đoạn 3 và 4, người bệnh xạ trị sẽ giúp giảm nhẹ tình trạng bệnh. Thời gian này xạ trị sẽ không mang lại hiệu quả điều trị dứt điểm bệnh tuyệt đối mà chỉ giúp kéo dài thời gian sống, ngăn ngừa sự di căn của tế bào ung thư đến cơ quan khác.
Người bệnh có thể tăng khả năng phục hồi khi xạ trị nếu cơ thể khỏe mạnh, đáp ứng điều kiện xạ trị. Phương pháp này cũng có thể giúp người bệnh ngăn chặn các tế bào ung thư tăng sinh thêm trước khi phát triển hình thành khối u mới. Ngoài ra xạ trị cũng giúp ngăn ngừa tình trạng bệnh tái phát, sau điều trị bệnh nhân cần tầm soát ung thư 6 tháng/ lần. Khi thực hiện thăm khám tại bệnh viện, bác sĩ sẽ căn cứ vào tình trạng sức khỏe của bệnh nhân để quyết định thời điểm khi nào cần xạ trị ung thư thích hợp nhất cho bạn.
Lưu ý khi điều trị ung thư cổ tử cung bằng cách xạ trị
Để không bị thiếu máu, người bệnh nên bổ sung thêm thực phẩm giàu chất sắt và uống các loại thuốc tăng sinh hồng cầu.
Tăng cường các bài tập luyện đơn giản, vận động điều độ để cơ thể được tăng cường lưu thông máu huyết, từ đó cải thiện tình trạng mệt mỏi, chán ăn.
Sử dụng các loại kem bôi ngoài da có thành phần hydrocortisone nếu như bạn nhận thấy tình trạng viêm nhiễm xảy ra ngoài da, kết hợp uống thuốc giảm đau để giảm cảm giác khó chịu do ngứa và đau nhức trên da.
Sau bữa ăn luôn phải vệ sinh răng lợi, bởi việc sâu răng ở bệnh nhân đang được hóa trị có thể làm tăng nguy cơ phát sinh biến chứng.
Người bệnh không nên dùng các loại thức ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ hay các loại thực phẩm chế biến sẵn, đồng thời không dùng các loại thức uống có chứa chất kích thích .
Điều trị bảo tồn song song bằng các phương pháp vật lý trị liệu, kết hợp sử dụng thuốc khắc phục các triệu chứng khó chịu theo chỉ định bác sĩ.
Uống nhiều nước và bổ sung tăng cường các loại nước bù điện giải hoặc truyền dịch vì khi xạ trị hay hóa trị thì cơ thể sẽ mất nước rất nhanh.
Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ, tăng cường các nhóm dưỡng chất để cơ thể có sức đề kháng tốt, như vitamin các loại, đạm và khoáng chất,.. chúng sẽ hỗ trợ cơ thể sản sinh các tế bào khỏe mạnh chống lại bệnh tật.
Người bệnh cần phải duy trì tinh thần lạc quan, suy nghĩ tích cực, đảm bảo các điều kiện tinh thần tốt nhất thì mới đảm bảo được kết quả điều trị thành công.
Phương pháp xạ trị ung thư cổ tử cung mang lại những hiệu quả nhất định, tuy nhiên người bệnh cũng cần chuẩn bị về kinh tế, cũng như tâm lý để sẵn sàng khi điều trị bệnh về lâu dài. Song song với cách điều trị chuyên môn, người bệnh cũng nên giữ tinh thần lạc quan, trạng thái tích cực để có thể chiến đấu với căn bệnh này.